HEM FAİZDEN HEM DE KURDAN KAZAN- OPSİYONLU MEVDUAT

Döviz kurlarında oluşan dalgalanma, mevduat faizlerinin sınırlı kalması yatırımcıları yeni yatırım aracı arayışına yöneltmiştir. Değişik finansal araçları bir araya getiren karmaşık yapılar ile bu talepler karşılanmaya çalışılmıştır. Ancak bu karmaşık araçlar ciddi şekilde de risk içermektedir.

           

Hem TL faizi kazanayım hem de EUR veya USD kur hareketlerinden de yarar sağlayayım düşüncesinde olan yatırımcılara sunulan araç “opsiyonlu mevduat” “iki para birimli mevduat” “alternatifli döviz işlemi” ”tam teminatlı opsiyon işlemi” gibi değişik isimlerle adlandırılmıştır. Uluslararası piyasalarda “Dual Currency Deposit-DCD” olarak adlandırılan işlem son dönemde yeniden popüler olmaya başlamıştır.

Yatırımcı bu ürünle hem klasik anlamda mevduat yaparak faiz geliri elde ederken üstüne de opsiyon hakkını bankaya vererek opsiyon primi de kazanmaktadır. Ancak, yatırımcı aldığı opsiyon primi karşılığı vade sonunda kur riski ile karşılaşacağını gözden kaçırmaktadır. TL’nin son dönemdeki dalgalı seyri bu işlemlerde mevduatın faiz getirisini hatta anaparayı kaybetme sonucunu doğuracak risk yaratmaktadır.

Doğal olarak risk ayrıntılarına vakıf olmayan yatırımcılar yüksek getiri algısıyla bu işlemlere yönelmektedirler. Hâlbuki bu işlemlerde bankaların yatırımcıyı bilgilendirme, riskler bakımından farkındalık yaratma yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu yükümlülüklerini ise önceden hazırlanmış bir takım metinleri imzalatarak yerine getirmektedirler.

Mevduat ve döviz opsiyonu işleminin bir arada bulunduğu bu işlem geçmiş yıllarda da popüler olmuş, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu yayınladığı bir duyuru ile bu tür işlemlerdeki riske dikkat çekmiştir.

Müşterinin opsiyon satıcısı, bankanın opsiyon alıcısı konumunda olduğu bu işlem türünde, müşteri vade sonunda mevduat hesabında toplanacak tutarı, belli bir prim karşılığında ve daha önce kararlaştırılan bir kur üzerinden satın alma hakkını bankaya satmaktadır. Banka ise satın aldığı opsiyon hakkının karşılığında vade sonunda, sözleşme kuru ve piyasa kuru karşılaştırması yaparak ödemeyi iki para biriminden biriyle gerçekleştirme hakkına sahip bulunmaktadır. İşleme konu olan tutar vadeden önce nakde dönüştürülememektedir.

Vadede piyasa kuru ile sözleşme kuru banka tarafından karşılaştırıldığında piyasa kuru daha yüksek ise banka opsiyon hakkını kullanarak hesaptaki dövizi TL’ye çevirmektedir. Hesap sahibi piyasa kuru ile sözleşme kuru arasındaki fark kadar zarar etmektedir. Son dönemde piyasa kurlarının tahminlerden yüksek seyretmesi bu durumu sıklıkla ortaya çıkarmaktadır. Piyasa kurunun daha düşük olması durumunda ise banka bu hakkını kullanmamakta yatırımcı faiz ve opsiyon pirimi kadar kazanç elde etmektedir.

Opsiyonlu mevduat işleminde kur riskini sınırlamak bakımından daha da karmaşık olan değişik türleri de geliştirilmiştir.

Bir kısım bankalar bu tür araçları çoğunlukla belirli rakamın üstünde birikimi olan özel müşterilerine sunmaktadır.

Risk ve kazanç bir birlerinden ayrılamaz kavramlardır. Bir finansal işlem gerçekleştirilmeden önce bilgilenmeli özellikle riskler değerlendirilmelidir. Yatırım kararlarında finansal okur yazarlık son derece önemlidir.

(Zafer Gazetesi, 7.3.2017)